Friday, November 15, 2013

মোডী-প্রেমৰ ৰহস্য আৰু ভাৰতীয় গণতন্ত্রৰ ভবিষ্যত

মূলঃ শংকৰ গোপালকৃষ্ণণ
ভাবানুবাদ আৰু সংযোজনঃ ময়ূৰ চেতিয়া
('নতুন পদাতিক' আলোচনীৰ ডিচেম্বৰ, ২০১৩ সংখ্যাত প্রকাশিত)
............
বিগত কেইবাটাও মাহ ধৰি যেনেধৰণৰ বিপুল উৎসাহেৰে  বিভিন্ন কর্পৰেট মিডিয়াই প্রধানমন্ত্রী পদৰ
বাবে নৰেন্দ্র মোদীক প্রক্ষেপ কৰি আহিছে সেয়া হয়তো সমগ্র ভাৰতীয় সংবাদ মাধ্যমৰ ইতিহাসতে এটা বিৰল ঘটনা। নৰেন্দ্র মোদীয়ে উচ্চাৰণ কৰা প্রায় প্রতিটো বাক্যকে জনগণৰ কর্ণকুহৰত বাৰে বাৰে পেলাই থাকিবলৈ  তেওঁলোক যেন প্রতিশ্রুতিবদ্ধ। এই সম্পর্কে কোনো সন্দেহ নাই যে মূলতঃ কর্পৰেট মিডিয়াৰ কৃপাতেই সম্প্রতি দেশত  মোডী চাহাবৰ ধূম উঠিছে। এইখিনিতে এটা প্রশ্নৰ উদ্রেগ হয়ঃ নৰেন্দ্র মোডীৰ প্রতি কর্পৰেট মিডিয়াৰ এই প্রীতিৰ কাৰণ কি? দেশৰ পুঁজিপতি সকলৰ বাবে মোদীয়েনো এনে কি সুবিধা আগবঢ়াইছে, যাৰ বাবে কর্পৰেট মিডিয়া সমূহ মোডী  প্রেমত নিমগ্ন হৈ পৰিছে?

Monday, November 4, 2013

কার্ল মার্ক্সৰ বিপ্লৱী চিন্তাধাৰাঃ প্রথম অধ্যায়ঃ 'এক সংগ্রামী জীৱন' (পঞ্চম খণ্ড)

Original: Part 5, Chapter 1, 'Revolutionary Ideas of Karl Marx' by Alex Callinicos
Translation: Mayur Chetia

অন্তিম বছৰকেইটা

ইন্টাৰনেছনেলৰ পতনৰ পাছত  প্রত্যক্ষ ৰাজনীতি ক্ষেত্রখনৰ পৰা মার্ক্স  পুণৰ আঁতৰি আহিল। বিত্তীয় অৱস্থাৰ ফালৰ পৰা এইছোৱা সময়েই মার্ক্স দম্পত্তীৰ বাবে আটাইতকৈ ভাল সময় বুলি কব পৰা যায়। ১৮৬৯ চনত এংগেলছে তেওঁৰ বিজনেছ সহযোগী আর্মেনছক তেওঁৰ ফালৰ স্বত্তখিনি বিক্রী কৰি দিলে। ফলতঃ জেনেৰেল চাহাবৰ হাতলৈ ভালেখিনি ধন আহিল। এইখিনি ধনেই তেওঁৰ তথা মার্ক্স দম্পত্তীৰ খৰছৰ বাবে যথেষ্ঠ আছিল। কিছুদিনৰ পাছত এংগেলছে লণ্ডনৰ ৰিজেণ্ট পার্ক ৰোডত এটা বৃহৎ ঘৰ ক্রয় কৰিলে। এই ঘৰটোৰ পৰা মার্ক্সৰ ঘৰলৈ  মাত্র ১০ মিনিটৰ পথ আছিল। মার্ক্সৰ মৃত্যৰ পাছত প্রায় তিনিটা দশক ধৰি এইটো ঘৰেই  আন্তঃৰাষ্ট্রীয় শ্রমিক আন্দোলনৰ কেন্দ্রস্থলী হৈ পৰিছিল। 

Saturday, October 26, 2013

কার্ল মার্ক্সৰ বিপ্লৱী চিন্তাধাৰাঃ প্রথম অধ্যায়ঃ এক সংগ্রামী জীৱন (চতুর্থ খণ্ড)

Original: Part 4, Chapter 1, 'revolutionary Ideas of Karl Marx' by Alex Callinicos
Translation: Mayur Chetia

ডাছ কেপিটেল আৰু প্রথম ইন্টাৰনেছনেল 

মার্ক্সে পূর্বানুমান কৰাৰ দৰেই ১৮৫৭ চনত বিশ্ব অর্থনীতিয়ে সংকটৰ এটা নতুন পর্যায়ত প্রবেশ কৰিলেসমগ্র ইউৰোপৰ ষ্টক এক্সচেঞ্জ সমূহত হাহাকাৰ  লাগি গল এংগেলছে মার্ক্সলৈ লিখিলে, ‘মোৰ আকস্মিক ফূর্তি দেখি [ষ্টক এক্সচেঞ্জৰ]  বেটাহঁতে বৰ ভয় খাইছে!’ সংকটৰ আগমনে মার্ক্স-এংগেলছৰ মনত পুণৰ আশাৰ সঞ্চাৰ কৰিলেঃ হয়তো অচিৰেই বিপ্লৱৰ পুনর্গমন ঘটিব।   এংগেলছে লিখিলে ‘১৮৪৮ তেই আমি কৈছিলো, এতিয়া আমাৰ সময় আহিছে; এক সীমিত অর্থত ই আহিছিলেও। পিছে এইবাৰ ই সর্বগ্রাসী ৰূপ লৈ আহিব; এইবাৰৰ যুঁজখন হব জীৱন-মৰণৰ যুঁজ। মোৰ মিলিটেৰী বিষয়ক অধ্যয়ন সমূহ  অৱশেষত বাস্তৱক্ষেত্রত প্রয়োগ কৰাৰ সুযোগ পোৱা যাব’ (মার্ক্সলৈ এংগেলছৰ পত্রঃ ১৫ নবেম্বৰ, ১৮৫৭ চন)

Monday, October 21, 2013

কার্ল মার্ক্সৰ বিপ্লৱী চিন্তাধাৰাঃ প্রথম অধ্যায়ঃ এক সংগ্রামী জীৱন (তৃতীয় খণ্ড)

Original: Part 3, Chapter 1, 'Revolutionary Ideas of Karl Marx' by Alex Callinicos
Translation: Mayur Chetia


দেশান্তৰ আৰু কষ্টকৰ জীৱন সংগ্রাম

আগষ্ট ব্লাংক
জার্মানীৰ পৰা দেশান্তৰিত হোৱাৰ পাছত মার্ক্স কিছুদিনৰ বাবে পেৰিছলৈ আহে আৰু অৱশেষত ১৮৪৯ চনত লণ্ডনলৈ যায়। প্রথমতে তেওঁ দেশান্তৰৰ কাল চোৱা চমু হব বুলিয়েই আশা কৰিছিল। তেওঁ অন্তঃকৰণেৰে বিশ্বাস কৰিছিল – বিপ্লৱৰ তুঁহ জুইকুৰা অতি সোনকালেই পুনৰ দপদপাই জ্বলি উঠিব। আনফালে মার্ক্সৰ দৰেই এংগেলছেও ১৮৪৮ৰ বিপ্লৱত সকলোখিনি সমর্পণ কৰি দিছিল পিছে ১৮৪৯ চনৰ শেহৰ ফাললৈ প্রতিক্রিয়াশীল প্রুছিয়ান সেনাৰ হাতত বিপ্লৱৰ অন্তিমটো দুর্গ পেলেটিনেট অঞ্চলৰ পতনৰ পাছত এংগেলছৰ সমুখতো জার্মানীত কৰিবলগীয়া একো বাকী নাথাকিল(পেলেটিনেটৰ প্রতিৰক্ষা সংগ্রামত এংগেলছে সোঁ-শৰীৰেৰে অংশগ্রহণ কৰিছিল)কিছুদিনৰ পাছত তেৱোঁ  লণ্ডন চহৰত উপস্থিত হলগৈ

Thursday, October 17, 2013

কার্ল মার্ক্সৰ বিপ্লৱী চিন্তাধাৰাঃ প্রথম অধ্যায়ঃ 'এক সংগ্রামী জীৱন' (দ্বিতীয় খণ্ড)

Original: Part 2, Chapter 1, Revolutionary Ideas of Karl Marx by Alex Callinicos
Translation: Mayur Chetia

বন্ধুত্ব আৰু বিপ্লৱ
১৮৪৪ চনৰ আগষ্ট মানত কিছু কাম সংক্রান্তত এংগেলছ পেৰিছ চহৰলৈ আহেএই সময়- ছোৱাতে তেওঁ মার্ক্সৰ সৈতে দীঘলীয়াকৈ কথা পতাৰ সুযোগ পালেমার্ক্স-এংগেলছৰ এই সাক্ষাতেই জীৱন যোৰা বন্ধুত্বৰ ৰূপ ললে

সেই সময়ত এংগেলছৰ বয়স তেইছ বছৰ; মার্ক্সতকৈ তিনি বছৰ কম। পিছে এই বয়সতেই এংগেলছে নিজকে এজন আমূল-পৰিবর্তনকামী সাংবাদিক তথা বিপ্লৱী তৰুণ-হেগেলবাদী ৰুপে পৰিচয় দিবলৈ সক্ষম হৈছিল। Rheinische Zeitung কাকতখনত এংগেলছেও দুই এটা প্রবন্ধ লিখিছিল। অৱশ্যে সেই সময়ত মার্ক্সে তেওঁক বিশ্বাসত লোৱা নাছিল। বার্লিনৰ আন আন বক্তৃতাসর্বস্ব তৰুণ হেগেলবাদীৰ দৰেই এংগেলছকো তেওঁ ‘ফ্রী’ সকলৰ এজন বুলি ভাবিছিল।.এংগেলছৰ পৰিয়ালটোৰ পেছা আছিল ব্যৱসায়; ১৮৪২ চনৰ নৱেম্বৰত পৰিয়ালৰ বিজনেছ ফার্ম ‘আর্মেন এণ্ড এংগেলছ’ৰ কামত মানচেষ্টাৰ চহৰলৈ আহোঁতে এংগেলছে চহৰৰ ঔদ্যোগিক বিপ্লৱৰ আৱহাৱা নিজ চকুৰে প্রত্যক্ষ্য কৰিছিল। লগতে তেওঁ প্রত্যক্ষ্য কৰিছিল শ্রমিক জনগণৰ দুর্বিষহ জীৱন ধাৰা আৰু তেওঁলোকৰ প্রতিনিয়ত প্রতিবাদ আৰু সংগ্রাম। এংগেলছ মানচেষ্টাৰলৈ অহাৰ মাত্র কিছুদিনৰ আগতে ঐতিহাসিক চার্টিষ্ট আন্দোলনে সমগ্র অঞ্চলটো চুই গৈছিল। এই সমূহ অভিজ্ঞতাৰ ভিত্তিত এংগেলছে ৰছনা কৰিছিল The Condition of the Working Class in England গ্রন্থখনি। মার্ক্সৰ দৰেই এংগেলছেও শ্রমিক শ্রেণীৰ বিপুল বৈপ্লৱিক সম্ভাৱনীয়তাসমূহ সঠিককৈ চিহ্নিত কৰিছিল। আন কথাত- দুয়োজনৰে চিন্তাৰ সাদৃশ্য আছিল অভূতপূর্ব। 

Saturday, October 12, 2013

কার্ল মার্ক্সৰ বিপ্লৱী চিন্তাধাৰাঃ প্রথম অধ্যায়ঃ এক সংগ্রামী জীৱন (প্রথম খণ্ড)

Original:  Part 1, Chapter 1,  Revolutionary Ideas of Karl Marx by Alex Callinicos

Translation: Mayur Chetia


ত্রায়াৰ চহৰস্থিত মার্ক্সৰ জন্ম-গৃহ
১৮১৮ চনৰ ৫ মে তাৰিখে  জার্মানীৰ ৰাইনলেণ্ড অঞ্চলৰ ত্রায়াৰ চহৰত এক মধ্যবিত্তীয় পৰিয়ালত কার্ল মার্ক্সৰ জন্ম হয়তেওঁৰ পিতৃ-মাতৃ হেনৰিখ আৰু হেনৰিয়েট মার্ক্স দুয়োজনেই ইহুদী ধর্মযাজক পৰিয়ালৰ বংশধৰ আছিল। কিন্তু ১৮১৭ চনত তেওঁলোকে ইহুদী ধর্ম পৰিত্যাগ কৰি খৃষ্টান ধর্ম গ্রহণ কৰেসেইসময়ত প্রুছিয়াৰ ইহুদী বিৰোধী চৰকাৰী নিয়ম-কানুন সমূহ আছিল যথেষ্ঠ কাঢ়া; আনকি ইহুদী সকলে চৰকাৰী চাকৰি কৰাৰ ক্ষেত্রতো নিষেধাজ্ঞা আৰোপণ কৰা হৈছিল। এই যাতীয় বাধা সমূহৰ পৰা ৰক্ষা পাবলৈকে মার্ক্স দম্পত্তীয়ে ইহুদী ধর্ম পৰিত্যাগ কৰিছিল বুলি জনা যায় অৱশ্যে প্রতিক্রিয়াশীল প্রুছিয়ান সাম্রাজ্যৰ আন আন অঞ্চলৰ বিপৰীতে ৰাইনলেণ্ড ৰাজনৈতিক আৰু অর্থনৈতিক ভাৱে যথেষ্ঠ আগবঢ়া আছিল।  বিশেষকৈ ফৰাচী বিপ্লৱৰ আমূল পৰিবর্তনকামী চিন্তা চর্চাই অঞ্চলটো দকৈ ছুই গৈছিল এনে এক তুলনামূলকভাৱে মুক্ত পৰিবেশতে মার্ক্সৰ শৈশৱ অতিবাহিত হৈছিল

Tuesday, February 12, 2013

ভূপেন হাজৰিকাৰ গীত-মাতেৰে এটা পুৰণা শ্রেণী সংগ্রামৰ গান...



[ভূপেন হাজৰিকা দ্বাৰা চিত এই গীতটি কেইবাটাও সংস্কণ শুনিবলৈ পোৱা যায়। ভাতীয় গণ নাট্য সংঘত থকা সময়তে হাজৰিকাই গীতটি ছনা কৰিছিল। থলুৱা সু মাতেৰে প্রস্তুত কৰা গীতটিত শ্রেণী সংগ্রাম সু সুস্পষ্ট। গণ নাট্য সংঘ এৰি অহা পাছত অৱশ্যে হাজৰিকাই নিজেই গানটো ৰেডিকেল অংশখিনি বাদ দি নতুনকৈ ৰেকর্ড কৰাইছিল।]     

http://www.asomtube.com/audio/2510/sagar-saal-selabar-old-ipta-version


ছাগৰ ছাল চেলাবৰ ডবুৱা কটাৰী
পহুৰ ছাল চেলাবৰ মিট
দেশৰ বুঢ়া মেথা দায়ে নধৰিবা
গা‍ই যাওঁ আজিৰে গীত

লুইতত ভুটুঙাই ওলাল শিহু
আজি বোলে ৰঙালী বিহু বিহু
ধেমালি চাই যা, ধেমালি চা
যেন লেতেকুৰে থোক
দলদোপ দলদোপ হেন্দোলদোপ

Thursday, January 17, 2013

জ্যোতিপ্রসাদ


হেমাংগ বিশ্বাস
.........

তুমি আছা
কঠীয়াতলীত
কৃষকৰ সেউজীয়া স্বপ্নত
ধান য’ত মূৰ দাঙি গান হৈ
জাগে।
চাহ বনুৱাৰ মাদলে মাদলে
তেজৰ বুলনি সনা বাগিছাৰ
পাতে পাতে
বিদ্রোহৰ কঁপনি তোলা
ৰূদ্র সংগীতত।
ধনতন্ত্রী দুষ্কৃতিৰ
ধ্বংসকামী,
তুমি আছা
সাম্যবাদী সংস্কৃতিৰ
ৰঙা দিগন্তত।

Wednesday, January 9, 2013

কুল খুৰাৰ চোতাল


হেমাংগ বিশ্বাস
......

জোনাক কুঁৱলী ঘেৰা
বেলতলা পথাৰৰ ৰাতিৰ ধাননি, পাৰ হৈ
লাহে লাহে গৈ পালো নিকা ফৰকাল
কুলখুৰাৰ চোতাল।
এই চোতালত
কৃষি বিপ্লৱৰ মন্ত্রণা;
খুৰা তাৰেই সভাপতি।
এন্ধাৰ জুপুৰীত
লেমৰ ঢিমিক-ঢামাক পোহৰত
সুধিলোঁ- খুৰা এতিয়া কেনে পাইছা?
এটি খীন আঙুলিৰে ডিঙিত চেপা দি উলিয়াইছিল মাথোঁ
এষাৰ অস্পষ্ট মাতঃ
বৰ কষ্ট কমৰেড।
যুগে যুগে শোষিতৰ কষ্ট পান কৰি
নীলকণ্ঠ খুৰা,
যুগে যুগে বসুমতাৰ গর্ভ বিদাৰি
লখিমী উলিয়াই
খুৰা হ’ল বসুমতাৰী;
নাঙলৰ সীৰলুত মানিকীমধুৰী কাব্য
যুগে যুগে ৰচি
মহাকবি খুৰা
বাৰে বাৰে শোষকৰ পাল খেদি
বীৰ বসুমতাৰী ৰণক্লান্ত আজি।
কুলখুৰা নাই।
বাতৰি কাকতত খবৰ নোলাল
আজিৰ বাতৰিত শিৰোনামা নাপায় খুৰাই।
কুলখুৰা, সপ্তাহৰ মানুহ যে নহয়,
নহয় বছৰৰ,
কুলখুৰা শত-শতিকাৰ,
কমৰেড বসুমতাৰী
বাতৰি নহয়,
ইতিহাস।

Tuesday, January 8, 2013

সংকট দিন


আকালৰ চোতাল | শস্যৰ পথাৰ উদং | কিশোৰৰ হেৰাল
স্বপ্ন স্বাধীনতা | গৰ্ভৱতী নাৰী নিদ্ৰাত নিহত |
মূলত কি বিহ ? উছন গ’ল গাঁও | নষ্ট নগৰ |
মৃত্যুৰ মলিন ছাঁত, অশ্লীল বণিজ | পাপ মুদ্ৰাৰ পয়োভৰ |
হে সময়, গৰ্জি উঠা, নিয়োজিত কৰা সৰ্বোত্তম প্ৰতিভা !

হীৰেন ভট্টাচাৰ্য (১৯৭৪)

নাগৰিক

নিৰুত্তাপ এই জীৱন, নিৰ্লজ্জ আশাত অন্ধ |
ভগ্ন-হৃদয় অজ্ঞাত ভয়ত আচ্ছন্ন | তথাপি
সময়-শানিত তৰোৱালৰ চিকমিকনিত
এতিয়াও জ্বলিছে এখন পৃথিৱী –
দিক‍হাৰা হৃদয়ৰ আশ্ৰয় |


কলঘৰৰ ক’লা ধোঁৱাই
এদিন আকাশত বিজুলী জ্বলাব,
ৰাস্তাৰ কাষৰ এইজাক ল’ৰাই
জীৱনৰ বাটে বাটে ফুল ফুলাব,
ব্যধিগ্ৰস্ত এই নগৰে এদিন
আকাশলৈ মূৰ তুলি চাবঃ আকাশ ইমান বহল !
দ-কৈ উশাহ লৈ ক’বঃ বতাহ ইমান কোমল !!


পোহৰৰ এই স্বৰ্ণ-স্পৰ্শে উজ্জ্বল কৰিলে
মোৰ অন্ধকাৰ হৃদয় | উদ্দাম কৰিলে নিস্তেজ মন
যি মনৰ স্তৰে স্তৰে চেতনাৰ বিদ্যুৎ বিস্ময় |


হীৰেন ভট্টাচাৰ্য
(ৰচনাৰ সময় – ১৯৬১)

জ্যোতি সেই জ্যোতি

মোক এই সংকীৰ্ণতাৰ পৰা                                  
তুলি ধৰা | তোমাৰ সতে গাবলৈ দিয়া
ধুমুহাৰ গান, বজ্ৰৰ গান |


মৃত্যুৰ এই হিম-শীতল হাতেৰে
ঢাকি থোৱা হৃদয়ক
এচমকা আকাশৰ আশ্বাস দিয়া |
ঘৃণা আৰু অবিশ্বাসে ঘেৰি ধৰা
সংকীৰ্ণ জীৱনলৈ আহকঃ
সাহসৰ দোকোল-টঁকা বান |


চেতনা থৰথৰ অন্ধকাৰ প্ৰহৰ ভাঙি
তোমাৰ গানেৰে কৰোঁ জ্যোতিস্নান !


[ জ্যোতিপ্ৰসাদ আগৰৱালাৰ সোঁৱৰণীত]

হীৰেন ভট্টাচাৰ্য (১৯৬৩)

ৰামৰ অযোধ্যা

  মূলঃ সৰোজ মিশ্ৰ https://kafila.online/2024/01/02/rams-ayodhya-saroj-mishra/ অনুবাদঃ ময়ূ ৰ চেতিয়া   কোৱা হয় -   ৰামৰ জন্ম অযোধ্য...